“คำเตือน” จากหนึ่งในนักคิดผู้ยิ่งใหญ่
อัลเบิร์ต ไอน์สไตน์ “โลกไม่ได้ถูกคุกคามจากคนชั่ว... แต่จากคนที่มองดูมันโดยไม่ทำอะไรเลย” วันนี้ เราจะพาทุกคนย้อนกลับไปฟัง “คำเตือน” จากหนึ่งในนักคิดผู้ยิ่งใหญ่ที่สุดของศตวรรษที่ 20 — อัลเบิร์ต ไอน์สไตน์ คนที่โลกจดจำในฐานะบิดาแห่งทฤษฎีสัมพัทธภาพ... แต่น้อยคนจะรู้ว่าเขาก็เป็นนักเตือนภัยเชิงจริยธรรมคนสำคัญของโลกเช่นกัน 1.สงครามและอาวุธนิวเคลียร์ “I do not know with what weapons World War III will be fought, but World War IV will be fought with sticks and stones.” — ไอน์สไตน์ กล่าวไว้หลังสงครามโลกครั้งที่ 2 นี่คือคำกล่าวที่เขียนไว้ในจดหมายถึงนักข่าว Raymond Swing ในปี ค.ศ. 1947 หลังจากที่เขาได้เห็นพลังทำลายล้างของระเบิดปรมาณูที่ฮิโรชิมาและนางาซากิ ไอน์สไตน์เองเป็นหนึ่งในผู้ลงนามในจดหมายถึงประธานาธิบดีรูสเวลต์ในปี 1939 ที่เตือนว่านาซีอาจสร้างระเบิดปรมาณูได้ จนกลายเป็นจุดเริ่มต้นของ "โครงการแมนฮัตตัน" แต่หลังจากสงครามจบ เขาก็รู้สึกเสียใจอย่างสุดซึ้ง และเริ่มเตือนมนุษยชาติถึงอนาคตที่อาจย้อนกลับไปสู่ความป่าเถื่อน ถ้าเราใช้องค์ความรู้ทางวิทยาศาสตร์โดยไม่มีความยั้งคิด 2.วิทยาศาสตร์ที่ไร้หัวใจ “Concern for man himself and his fate must always form the chief interest of all technical endeavors…” — จากสุนทรพจน์ในงานเปิดห้องสมุดไฟรส์ (Friedrich Ebert Library) ปี 1931 เขาเตือนว่า วิทยาศาสตร์ที่ไม่มีศีลธรรม คืออาวุธอันตราย และหากเราใช้ความรู้เพื่อสร้างสิ่งที่ทำลายมากกว่าสร้างสรรค์ โลกจะกลายเป็นคำสาปจากมันเอง 3.อย่าหยุดตั้งคำถาม “The important thing is not to stop questioning.” — จากบทความ “Old Man’s Advice to Youth: ‘Never Lose a Holy Curiosity’” ใน Life Magazine, 2 พฤษภาคม 1955 นี่คือแก่นแท้ของความเป็นนักวิทยาศาสตร์ในสายตาของไอน์สไตน์ เขาเชื่อว่า ความสงสัย ความอยากรู้ และความกล้าคิดต่าง คือรากฐานของทุกการเปลี่ยนแปลง ไม่ว่าจะในวิทยาศาสตร์หรือชีวิตประจำวัน 4.ความเรียบง่ายที่ลึกซึ้ง “Everything should be made as simple as possible, but not simpler.” — กล่าวไว้ในการบรรยายที่ California Institute of Technology, ปี 1933 เขาเชื่อว่าทฤษฎีหรือคำอธิบายที่ดีต้องเข้าใจง่ายโดยไม่บิดเบือนความจริง เพราะธรรมชาติเองนั้นเรียบง่าย แต่ซับซ้อนในความลึก 5.ความชั่วเจริญงอกงามเมื่อคนดีเฉยเมย “The world is in greater peril from those who tolerate or encourage evil than from those who actually commit it.” — จากจดหมายถึงนักข่าว และคำปราศรัยหลายครั้งหลังสงครามโลก ไอน์สไตน์ไม่เพียงมองความชั่วเป็นเรื่องของการกระทำเท่านั้น แต่ยังเตือนถึงภัยของ “ความเฉยเมย” ว่าอันตรายยิ่งกว่า เพราะมันทำให้ความชั่วเติบโตได้โดยไม่มีใครขัดขวาง อัลเบิร์ต ไอน์สไตน์ไม่ใช่แค่นักฟิสิกส์ผู้เปลี่ยนแปลงความเข้าใจของเราเกี่ยวกับจักรวาล... แต่เขาคือนักเตือนภัยทางจริยธรรม ที่ใช้เสียงของวิทยาศาสตร์เรียกร้องให้มนุษย์ไม่ลืมความเป็นมนุษย์ของตนเอง และบางที… คำเตือนเหล่านี้ ไม่ได้พูดกับยุคของเขาเท่านั้น — แต่มันพูดกับพวกเรา ในตอนนี้ และอนาคต อ้างอิงหลัก “The World As I See It” — หนังสือรวมบทความและจดหมายของไอน์สไตน์ Life Magazine, May 2, 1955 จดหมาย Einstein-Szilard letter (1939) สุนทรพจน์และจดหมายที่ได้รับการเก็บใน Einstein Archives Online
| 
