RoboDemo คือชื่อของซอฟต์แวร์สร้างบทเรียนเชิงโต้ตอบ สร้างและพัฒนาโดยบริษัท eHelp Software เมื่อวันที่ 22 ตุลาคม 2003 บริษัท Macromedia ซื้อบริษัท eHelp Software และนำ RoboDemo มาพัฒนาต่อ เปลี่ยนชื่อเสียใหม่เป็น ‘Captivate‘ ถัดจากนั้นเพียงสองปี ในวันที่ 3 ธันวาคม 2005 บริษัท Macromedia ก็ถูกกลืน โดยบริษัท Adobe

RoboDemo หรือในชื่อใหม่ Captivate พร้อมเพื่อนร่วมชะตากรรมอื่นๆ อย่าง Authorware, Flash และ Director ฯลฯ ก็ได้กลายมาเป็นผลิตภัณฑ์ของ Adobe นับจากนั้น

หากกล่าวว่า Authorware เป็นพี่น้องกับ Flash โปรแกรม Adobe Captivate ก็จัดได้ว่าเป็นฝาแฝดกับ Flash เลยทีเดียว มันสามารถสร้างไฟล์ SWF ได้เหมือนกัน หากแต่ใช้ง่ายกว่า สำหรับนักพัฒนาที่จริงจัง การใช้ Captivate ที่มีจุดเด่นในเรื่อง Rapid eLearning (อ่าน Exploring the Definition of “Rapid e-Learning” และ White Paper on Rapid eLearning) สร้างบทเรียนในตอนเริ่มต้นของการทำงาน publish เป็น SWF แล้วนำมาปรับแก้ไขเพิ่มเติมใน Flash เพื่อให้ได้งานที่มีคุณลักษณะซับซ้อนตามต้องการ นับเป็นทางเลือกทีดีอย่างยิ่ง

การสร้างบทเรียนหรือที่ Captivate เรียกว่า ภาพยนตร์ (movie) ทำได้สองวิธี คือ สร้างเอง (manual) และสร้างอัตโนมัติ (auto) การสร้างภาพยนตร์ด้วยตนเอง ทำได้โดยการกดแป้น Print Screen เมื่อต้องการสร้างสไลด์ (slide) สำหรับการสร้างอัตโนมัติ Captivate จะคอยจับบันทึกการเปลี่ยนตำแหน่งเมาส์ การคลิก การเลือกเมนู ฯลฯ โดยการการสร้างอัตโนมัตินี้ทำได้ 4 วิธี คือ การสาธิต (Demonstration) การเลียนแบบชนิดประเมิน (Assessment Simulation) การเลียนแบบชนิดฝึก (Training Simulation) และการปรับแต่ง (Custom)

การจับภาพหน้าจอเพื่อสร้างภาพยนตร์ทำได้ 2 วิธี คือ วิธีมาตรฐาน (standard) และ วิธีเต็มรูป (full motion) ซึ่งเป็นการบันทึกความเคลื่อนไหวอย่างสมบูรณ์ เหมาะกับการเคลื่อนไหวที่มีความสลับซับซ้อน ภาพยนตร์จะถูกบันทึกด้วยอัตราความเร็วสูง ให้ภาพที่ดูนุ่มนวลกว่า แต่มีข้อพึงสังวรณ์ในเรื่องของขนาดไฟล์ภาพยนตร์ที่จะมีขนาดใหญ่กว่าด้วยเช่นกัน

ตัวอย่างบทเรียนที่สร้างด้วย Captivate

• IT201 Computer and Information Technology โดย มหาวิทยาลัยกรุงเทพฯ
• Dreamweaver Techniques: Applying External Style Sheet Styles จากหนังสือ Macromedia Dreamweaver 8 Bible โดย Joseph Lowery
• The Super Hero Quiz ตัวอย่างการสร้างแบบทดสอบ โดย iCONLOGiC
• The Virtual Classroom อธิบายถึงความแตกต่างระหว่างการเรียนในห้องเรียนตามปกติกับการเรียนในห้องเรียนเสมือน โดย ShowMe Solutions

การสร้างปฏิสัมพันธ์ (interactivity)

• Highlight Box
  เปรียบได้กับปากกาสีสะท้อนแสงที่เราใช้ทำไฮไลท์ข้อความสำคัญเวลาอ่านหนังสือ เราใช้มันเน้นวัตถุหรือบริเวณที่ต้องการ สร้างด้วยคำสั่ง Insert > Highlight Box หรือ Control-Shift-L
• Click Box
  เรามองไม่เห็น Click Box บนหน้าจอ เราใช้มันเพื่อ navigate ไปสไลด์แผ่นอื่น เปิดภาพยนตร์ Captivate เรื่องอื่น ส่งอีเมล เปิดเว็บไซท์ และใช้งาน JavaScript ฯลฯ สร้างด้วยคำสั่ง Insert > Click Box หรือ Control-Shift-K
  Click Box มีความสามารถสูงและหลากหลาย options ต่างๆ ที่ใช้ได้ คือ Hint caption, Success caption, Failure caption, Show hand mouse cursor when over success “hit” area, Stop audio when click, Pause movie until user clicks และ Double mouse click
• Button
  เราไม่เห็น Click boxes แต่เราเห็น Button แบ่งออกได้ 3 ประเภท คือ Text button, Transparent button และ Image button ซึ่งมี 3 สถานะ–Up, Over และ Down สร้างด้วยคำสั่ง Insert > Button หรือ Control-Shift-B
  เราสามารถสร้าง button ใช้ได้ตามใจชอบ โดยให้บันทึกเป็น .gif, .jpg และ .bmpแต่ละปุ่ม จะต้องใช้ 3 ภาพ 3 สถานะ คือ Up, Over และ Down
• Text Entry Box
  ใช้เมื่อต้องการให้ผู้เรียนเขียนตอบคำถามในแบบทดสอบ หรือใช้กรอกรหัสผ่านก็ได้ สร้างด้วยคำสั่ง Insert > Text Entry Box
  หรือ Control-Shift-T

ขณะที่ Flash และ Director มีภาษาคอมพิวเตอร์ของตน คือ ActionScript และ Lingo โปรแกรม Captivate ไม่มีภาษาของตนเอง แต่ใช้ JavaScript เพื่อสร้างปฏิสัมพันธ์ในบทเรียน เราสามารถใช้ JavaScript ได้กับ Click Box, Button หรือ Text Entry Box รหัส JavaScript ที่ใช้ อาจได้แก่รหัสง่ายๆ ไปจนถึงรหัสที่มีซับซ้อนสูง

Rich Media

• video
  Captivate นำเข้า video ไม่ได้โดยตรง แต่ทำได้โดยนำไฟล์ MOV, MPG, MPEG, DV, AVI และ ASF เข้าไปใน Flash ก่อน แล้วใช้ Flash เปลี่ยน video นั้นเป็นไฟล์ FLA ด้วยคำสั่ง File > Import > Import to Library
• AVI (Audio-Video Interleave)
  ใช้คำสั่ง Insert > Animation หรือ Control-Shift-A
• GIF animations
  GIF เป็นไฟล์ภาพเคลื่อนไหวที่มีขนาดเล็ก ทั้งนี้เป็นเพราะมันถูกออกแบบมาเพื่อใช้กับ web browser มันใช้สีน้อย ไม่เกิน 256 สี มันจึงมีข้อดีที่มีขนาดเล็กมาก ใช้คำสั่ง Insert > Animation หรือ Control-Shift-A
• Flash animations
  เป็นไฟล์ SWF ใช้คำสั่ง Insert > Animation หรือ Control-Shift-A
• animated screen captures
  นำเข้าภาพยนตร์จากซอฟต์แวร์อื่นที่ใช้บันทึกหน้าจอ เช่น Camtasia Studio ฯลฯ ใช้คำสั่ง Insert > Animation หรือ Control-Shift-A หรือ Insert > Animation Slide

การสร้างแบบทดสอบ

• Captivate สามารถสร้างแบบทดสอบหรือแบบสอบถามได้ง่ายๆ มีให้เลือกทั้งคำถามแบบปรนัย (Multiple choice), ถูก/ผิด (True/False), เติมคำในช่องว่าง (Fill-in-the-blank), เขียนตอบ (Short answer), จับคู่ (Matching), คลิกเลือก (Hot Spot), จัดลำดับ (Sequence) และมาตรประมาณค่าแบบลิเคอร์ท (Rating Scale (Likert)
• มาตรประมาณค่าแบบลิเคอร์ท ใช้ในแบบสอบถามเพื่อถามถึงความคิดเห็นของผู้ตอบ ว่าเห็นด้วยกับข้อความที่กล่าวมานี้ มากน้อยเพียงใด
• เลือกคำสั่ง Insert > Slide > Question Slide… เลือกชนิดของคำถามที่ต้องการ เช่น แบบปรนัย แล้วเลือกปุ่ม Graded Question… หรือ Survey Question… ตามความต้องการว่าจะสร้างแบบทดสอบหรือแบบสอบถาม
• แบบทดสอบนั้นมีคำตอบที่ถูกและผิด ส่วนแบบสอบถามนั้น ไม่มีคำตอบที่ผิด
• สามารถจำกัดเวลา (Time limit) และจำนวนครั้ง (attempts) ในการตอบคำถามได้

เทคนิคบางประการในการสร้างบทเรียน

• ภาพ

  • สร้างสไลด์รูปภาพ เลือก Insert > Slide > Image Slide… เลือกภาพตามต้องการ หากต้องการสามารถเลือกตัดบางส่วนของภาพที่ใหญ่เกินไปออก (crop) หรือลดขนาด (resize) รูปภาพได้
  • เพิ่มรูปภาพลงในสไลด์ด้วยคำสั่ง Insert > Image… หรือ Shift+Ctrl+M
  • การสร้าง image movie เริ่มต้นสร้างภาพยนต์ด้วยคำสั่ง Other เลือก Image Project ระบุขนาดของภาพยนต์ตามต้องการ เลือกรูปภาพจากหน้าต่าง Open ใช้แป้น Shift ช่วยเมื่อต้องการเลือกหลายภาพพร้อมกัน หากภาพใหญ่กว่าขนาดภาพยนต์ สามารถเลือกตัดออก (crop) หรือลดขนาด (resize) ได้

• ภาพเคลื่อนไหว

  • สร้างด้วย PowerPoint เริ่มต้นสร้างภาพยนต์ด้วยคำสั่ง Other เลือก Import from Microsoft PowerPoint หรือนำเข้าสไลด์ PowerPoint ด้วยคำสั่ง Insert > Slide > PowerPoint Slide… ใช้ได้ทั้งไฟล์ PPT และ PPS (PowerPoint slide show) สามารถเลือกสไลด์เดียว บางสไลด์ หรือนำเข้าภาพสไลด์ทั้งหมดได้

• เสียง

  • การใส่เสียงเพลง background ใช้ไฟล์ WAV หรือ MP3 ด้วยคำสั่ง Audio > Background Audio… ตัวเลือกต่างๆ ที่สามารถเลือกใช้ได้ เช่น Lower background audio volume on slides with additional audio เพื่อลดระดับเสียงให้ฟังเสียงบรรยายชัดเจนขึ้น Loop audio เพื่อเล่นเพลงวนซ้ำ Stop audio at end of project เป็นต้น

เรียนรู้การใช้ Captivate

• The Captivate 3 Interface
• Creating 508 Compliant Projects
• Importing Captivate Project Assets into Captivate Projects